.jpg)
Wat als je een lossere verhouding zou kunnen hebben met je taal? Met hoe je jezelf toespreekt en hoe serieus je alles neemt?
Taal die je in het hart raakt
Iedereen heeft wel woorden of zinnetjes die je recht in het hart raken. Een scheldwoord, iets dat vroeger vaak tegen je gezegd werd, bepaalde regels die je voor jezelf hanteert...
Welke woorden of zinnen dat voor jou? Schrijf ze maar eens op. Daar heb je er later in dit artikel misschien iets aan.
In eerdere posts benoemde ik al de Relational Frame Theory, die in Acceptance & Commitment Therapy wordt toegepast. Even een klein stukje theorie hoor. Ik citeer zo compact mogelijk, hoewel het nogal een ingewikkelde en uitgebreide theorie is. Dus het is een uitdaging!
"Relational Frame Theory, or RFT, was established to integrate a wide range of psychological phenomena into a cohesive theory of language based on contextual relationships. It proposes that human cognition and communication are founded in our capacity for identifying and creating relational links between stimuli, and made possible by our “arbitrarily applicable relational responding” ability (Cullinan & Vitale, 2009)."
"In essence, the theory argues that language is not associative but is learned and relational. For example, young children learn relations of coordination between names and objects; followed by relations of difference, opposition, before and after, and so on. These are "frames" in the sense that once relating of that kind is learned, any event can be related in that way mutually and in combination with other relations, given a cue to do so. This is a learning process that to date appears to occur only in humans possessing a capacity for language: to date relational framing has not yet been shown unambiguously in non-human animals despite many attempts to do so."
Van: Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Relational_frame_theory
Oke, dus mega-kort samenvattend in een aantal bullets:
RFT gaat over de menselijke capaciteit om taal en cognitie anders te gebruiken dan (andere) dieren
wij benaderen taal vanuit een relationeel perspectief; door het leggen van verbindingen leert ons brein anders, meer en sneller
wij plaatsen taal en gedachten binnen bepaalde kaders (frames)
omdat wij leren via het leggen van verbindingen, kunnen wij met ons brein ook indirecte verbanden leggen op eigen houtje (je trekt zelf conclusies, o.b.v. de voor jou beschikbare informatie, die niet perse altijd hoeven te kloppen)
Een voorbeeldje hiervan kan zijn:
je wandelt in het bos
je staat in de poep (bah, wat vervelend)
je voet begint pijn te doen (nee, nog irritanter)
je wordt zenuwachtig, want moet nog kilometers teruglopen naar de auto (oh jee)
je krijgt hartkloppingen (wat is dit nu?)
je krijgt een paniekaanval (een"paniekaanval" dat is erg en heel heftig!)
Het kan zomaar gebeuren dat je hoofd in deze situatie allerlei verbanden legt die niet altijd even prettig uitpakken. Bijvoorbeeld: volgende keer dat je zere voeten hebt begin je automatisch extra op te letten dat je ook niet in de poep gaat staan... want stel je voor... Wat ook kan gebeuren is, als je de volgende keer in het bos loopt, ineens het woord "paniekaanval" komt bovendrijven. Stel je voor je door de angst voor herhaling van je eerdere paniekaanval dan ineens weer de zenuwen krijgt... en dit escaleert steeds verder (zie je wel, dit ligt toch gewoon aan het bos? ik kan daar beter niet meer heen gaan). En... voor je het weet ben je bang voor boswandelingen.
Dit is natuurlijk een wat kort-door-de-bocht voorbeeld. Echter, het gebeurt aan de lopende band dat je brein (en bijhorende taal) in een kluwen van verbindingen terecht komt. Van daaruit kan het ook gebeuren, dat die kluwen zo maar eens een loopje met je gaat nemen!
Vervelende taal: ben ik wat ik zeg/denk?
Wanneer je eigen taal of gedachten dus vooral vervelend worden, is als je zó vast komt te zitten in die kaders (frames) dat je daardoor geen tot minder vrijheid kunt ervaren. Dat je een soort speelbal wordt van je eigen kettingreacties... Bijvoorbeeld doordat je, na het horen/denken van bepaalde dingen, steeds heftig emotioneel geraakt wordt. Of dat je gedrag door bepaalde taal of gedachten sterk wordt bepaald en je van het jezelf eigenlijk niet meer anders (meer) mag doen. Je bent dan als het ware 'gefuseerd' geraakt met de taal of gedachte(n) en dit kán dan nog continu veranderen, alleen raakt soms in een neerwaartse spiraal.
Wat je DENKT of wat iemand ZEGT, dat ben je dan gevoelsmatig ook GEWORDEN of datgene kan gaan GEBEUREN. En: dit kan zich ook in allerlei complexere, abstractere varianten voordoen. Je lijkt dan ineens gevangen in een strak pak, waar je eigenlijk al lang uit bent gegroeid. Alles lijkt in beton gegoten en je weet niet meer hoe het anders moet... Want 'gewoon even omdenken', je gedachten of taal veranderen, dat helpt ook niet direct. Dan komen er meer gedachten. Meer woorden. Tot het je overstelpt...
En dat is super kak + mega beperkend. Toch?
De vrijheid herpakken
ACT kan hierin een mooie rol spelen en heeft talloze oefeningen om je te 'defuseren' van taal en gedachten. Het gaat er dan om dat de eerder vastgelegde informatie en verbindingen op iets lossere schroeven komen te staan. We willen dan meer ruimte creëren rondom wat je denkt, binnenkrijgt en/of zegt, zodat we het allemaal wat minder serieus kunnen nemen. Gevolg is dat de lijn minder strak voelt, er minder (emotionele) lading op bepaalde gedachten of woorden blijft zitten en jij meer (keuze)vrijheid ervaart om lekker je leven te leven.
Theoretisch gezien ga je dan werken aan het "leren om functies van stimuli te transformeren":
"Vanuit de gedachten van RFT (gedachten zijn iet direct manipuleerbaar) probeert defusie de functie van gedachten op een indirecte manier te transformeren. Hierdoor krijgen gedachten dus een andere lading, waardoor ze vaak als minder ernstig worden ervaren. Je haalt door middel van de oefeningen als het ware de eenzijdige negatieve lading van de gedachten af, door deze gedachten in een andere context te plaatsen. Doordat je actief (met je gedrag) gaat spelen met je gedachten, worden er alternatieve verbindingen gelegd tussen die gedachten en andere stimulii, waardoor de gedachte als geheel anders wordt beleefd."
Uit: Time to Act, Gijs Jansen en Tim Batink
Dit hierboven geldt dus ook voor taal. De leukste en meest simpele oefening om je te defuseren in taal is om 1 minuut en 30 seconden lang hetzelfde woord te zeggen. Liefst in afwisselend gekke stemmetjes. Ken je dat nog van toen je een kind was..? Probeer dan nog maar eens dezelfde betekenis bij het woord te ervaren als voordat je begon.
Dit is defusie in actie! Lekker even niet zo serieus doen. Je taal en gedachten niet zo serieus nemen... heerlijk toch?
Zelf aan de slag?
In de vorige post heb ik twee oefeningen gedeeld die je zou kunnen proberen. Misschien heb je helemaal aan het begin van dit artikel al woorden opgeschreven die voor jou veel lading hebben? Laat dan de defusie oefening daar lekker op los.
Wil je aan de slag met ACT, waarin "defusie" een onderdeel is van je therapeutische pad? Er zijn behoorlijk veel getrainde psychologen, therapeuten en coaches (zoals ik) die dit aanbieden. Vaak wordt in revalidatieprogramma's ook gewerkt met deze methodiek. Wat het best bij jou past, daar kunnen we natuurlijk samen naar kijken (je mag altijd vrijblijvend contact opnemen), maar ook je huisarts of praktijkondersteuner zou hierin bijvoorbeeld kunnen helpen om een geschikte praktijk te vinden, bijvoorbeeld in jouw buurt.
Succes!